Entegre Devre Topografyaları
“Entegre Devre”, Elektronik bir işlevi veya bunun yanında diğer fonksiyonları yerine getirmek üzere tasarlanmış, en az bir aktif elemanı olan ve ara bağlantılardan bir kısmının ya da tümünün bir parça malzeme içerisinde ve/veya üzerinde bir araya getirilmiş ara veya son formdaki bir üründür.
“Entegre Devre Topografyası”, Entegre devreyi oluşturan tabakaların üç boyutlu dizilimini gösteren ve herhangi bir formatta sabitlenmiş görüntüler dizisi olup, her görüntü entegre devrenin üretiminin herhangi bir aşamasındaki yüzeyinin tamamının veya bir kısmının görünümüdür.
1-Çip: 20. yüzyılın üçüncü çeyreğinden itibaren endüstriye ve günlük yaşama“çip”, “silikon çip”, “silikon vadisi” gibi sözcükler girmiştir. Bu sözcük basit bir anlatımla,silikon diye adlandırılan yarı iletken materyallerin diziliminden oluşan mikroskobikbir parçacığın içerdiği, sıra dışı genişlikte bir bilgi ve görüntü belleğini ifade etmektedir.İlk çipler 1950’li yıllarda geliştirilmiş, bilgisayar dahil bir çok elektronik alette kullanılmıştır. Bugün ise endüstrinin temelini oluşturmaktadır.
2-Entegre Devre: Çip, içine (üzerine) elektronik işlevi bulunan entegre devrelerkonulmak suretiyle bir bilgi, veri, görüntü deposu, yani bellek haline gelmektedir.Entegre devreler birbirine bağlı transistörleren ve diğer parça öğelerden oluşmakta,analog, dijital ve karma alt türlerine ayrılmaktadır.Entegre devre fikri mülkiyet hukukuanlamında ve bu hukukun konularından birinioluşturan bir üründür. Söz konusu ürün, bir açıdan buluş bir buluş, başka açıdanbir tasarım sonucu ortaya çıkan fikri ve yaratıcı çaba sonucu oluşturulan soyut birüründür. Her fikri çabanın, çalışmanın ve yaratıcı faaliyetin sonucu ürün gibihukuken korunması, tasarlayana / bulana inhisari (tekel) haklar sağlamasıgereken bir üründür. Entegre Devre Topografyalarının Korunması Hakkında Kanun tasarım” yaklaşımını benimsemiştir. EDTK entegre devreyi “elektronik bir işevi veyabunun gibi diğer işlevleri yerine getirmek üzere tasarlanmış ürün” olarak tanımlayaraktasarım yaklaşımını vurgulamıştır.
3-Topografya: Bir çip bir çok entegre devreyi birlikte, tasarıma uygun bir şekildebirbirine bağlanmış olarak ve birbiri üzerine gelen tabakalar (katmanlar) olarak içerir.Bellek, yani depolama ve işleme tabi tutma yeteneği devreler ve katmanlarçoğaldıkça artar. Tabakalar ile çip üç boyutlu bir ürün haline gelir.Üç boyutlu, birbirine bağlanmış tabakalar halindeki bu çip üzerindeki-üretime müsait- düzene topografya denilir. EDTK’nın 2/b maddesientegre devre topografyasını “Entegre devreyi oluşturan tabakaların üç boyutlu dizilimini gösteren, üretim amacıyla hazırlanmış ve herhangi bir formatta sabitlenmiş görüntüler dizisi olup, her görüntü entegre devrenin üretimininherhangi bir aşamasındaki yüzeyinin tamamının veya bir kısmının görünümü”şeklinde tanımlamıştır.
Ulusal Düzenlemeler
Türkiye’de kanuni koruma 22.04.2004 tarihli “Entegre Devre TopografyalarınınKorunması Hakkında Kanun” ile gerçekleşmiştir.
Uluslar arası Düzenlemeler
Bu alandaki ilk düzenleme TRIPS’in 35. maddesinde yer almaktadır. WIPO,26 Mayıs 1989 tarihli “Entegre Devrelere İlişkin Fikri Mülkiyet Anlaşması” ile çiplerin uluslar arası korunmasına destek vermiştir. Diğer bir düzenleme ise AET’nin, uyumlaştırma bağlamında 87/54 sayılı “Yarı İletkenlerin Topografyalarının Hukuki Korunmasına İlişkin Yönerge”sidir.
Tescil edilen entegre devre topografyasına sağlanan koruma;
a) Entegre devre topografyasının, hak sahibi tarafından, veya onun izniyle üçüncü bir kişi tarafından dünyanın herhangi bir yerinde ilk kez ticari açıdan piyasaya sürüldüğü tarihten itibaren iki yıl içinde tescil başvurusunun da yapılmış olması kaydıyla; sözü edilen piyasaya sürülme tarihi veya;
b) Ticari açıdan piyasaya sürümün olmadığı hallerde, tescil başvurusunun yapıldığı tarih,
başlangıç olmak üzere on yıl olup; bu süre, onuncu takvim yılının bitiminde sona erer.
Bugün için Türkiye'de entegre devre topoğrafyalarının korunmasına yönelik özel bir mevzuat yürürlükte değildir.
KORUMANIN BAŞLANGICI VE SÜRESİ
Tescil edilen entegre devre topografyasının koruma süresinin başlangıcı; tescile konu entegre devre topografyasının, hak sahibi tarafından veya onun izniyle üçüncü bir kişi tarafından, Türkiye’de içinde veya yurtdışında ilk kez ticarî açıdan piyasaya sürüldüğü tarihten itibaren iki yıl içinde tescil başvurusunun da yapılmış olması kaydıyla; sözü edilen piyasaya sürülme tarihidir. Bu şekilde ticarî açıdan piyasaya sürümün olmadığı hâllerde, tescil başvurusunun yapıldığı tarihtir.
Koruma süresi, yukarıda belirtilen koruma süresinin başlangıcından itibaren 10 yıldır. Koruma süresi 10 yılık sürenin dolduğu takvim yılının bitiminde sona erer.
Entegre devre topografyası gizlilik gerektiren hâller dışında, ticarî olarak kullanılmamışsa ve tasarlandığı tarihten itibaren on beş yıl içerisinde tescil için başvurulmamışsa entegre devre topografyasını koruma hakkı talep edilemez.
TESCİL İŞEMLERİ
Türk Patent Enstitüsüne yapılan entegre devre topografyası tescil başvurusu işlemleri incelemesiz sistem esasına dayalı olup, aşağıdaki adımlardan oluşur.
• Şekli inceleme (eksiklerin tamamlanması için 2 ay süre)
• Sicile kayıt ve yayın
HÜKÜMSÜZLÜK TALEBİ VE HÜKÜMSÜZLÜK HÂLLERİ
Aşağıdaki hâllerde entegre devre topografyası hakkı mahkemece hükümsüz kılınabilir.
a) Entegre devre topografyasının 4 üncü ve 5 inci maddelerde belirtilen koruma şartlarını haiz olmadığı ispat edilmişse.
b) Entegre devre topografyası hak sahipliğinin başka kişi veya kişilere ait oldugu ispat edilmişse.
c) Entegre devre topografyası tescil başvurusunun yapılmasından önce entegre devre topografyasının yurt içinde veya yurt dışında ticarî kullanımı durumunda, söz konusu başvurunun, 6 ncı maddenin birinci fıkrasında belirtilen süre içinde yapılmadığı ispat edilirse.
Hükümsüzlük nedenleri entegre devre topografyasının bir bölümüne ilişkin bulunuyorsa, sadece ilgili bölümün hükümsüzlüğüne karar verilir.
ENSTİTÜ KARARLARINA KARŞI İTİRAZ VE DAVA AÇILMASI
Başvuru sahibi Enstitü kararlarına karşı, kararın tebliğinden itibaren iki ay içerisinde yazılı olarak Enstitüye itirazda bulunabilir. İtiraz, Enstitü Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulunca incelenerek karara bağlanır.
Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulunun söz konusu kararlarına karşı, kararın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içinde görevli ve yetkili mahkemede dava açılabilir.
ZORUNLU LİSANS
Bir entegre devre topografyasını, hak sahibinin izni olmaksızın bir kamu kurumunun veya
üçüncü bir kişinin kullanmasana;
a) Kamu yararı, ulusal güvenlik, genel sağlık veya ulusal ekonominin diğer hayati sektörlerinin kalkındırılması nedenleri ile korunan bir entegre devre topografyasının ticarî olmayan amaçlarla kullanılmasına ihtiyaç duyulması,
b) Korunan bir entegre devre topografyasının, hak sahibince veya lisans hakkı sahibince gerçekleştirilen kullanım şeklinin, rekabeti ortadan kaldırıcı nitelikte olduğunun adlî ya da idarî makamlar tarafından tespiti hâlinde, bu menfi durumun ortadan kaldırılmasana ihtiyaç duyulması, Koşullarından birinin mevcudiyeti halinde Bakanlar Kurulunca karar verilebilir.
Entegre devre topografyası hak sahibinden sözleşmeye dayalı lisans talebinde bulunan bir kamu kurumu veya üçüncü kişi, makul ticarî koşullar dahilinde ve makul bir süre içinde talebinin kabul edilmemesi durumunda, kullanım hakkı için Enstitüye başvurabilir. Başvuruda, sözleşmeye dayalı lisans talebinde bulunulduğunu tevsik eden bilgi ve belgeler yer almalıdır. Enstitünün görüşü ve Enstitünün bağlı olduğu Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla, birinci fıkrada belirtilen esaslar dahilinde, zorunlu lisans verilerek kullanım hakkı tanınır. Olağanüstü hallerde ve aciliyet gerektiren durumlarda Bakanlar Kurulu kararı çıkarılması için bu fıkrada öngörülen koşulların yerine getirilmiş olması aranmaz.
Entegre devre topografyasının kullanımının millî savunma, ulusal ekonominin hayatî sektörlerinin geliştirilmesi veya genel sağlık bakımından önemli olması hâlinde, zorunlu lisansın verilmesi teklifi Enstitünün bağlı olduğu bakanlık ile ilgili bakanlıklar tarafından birlikte hazırlanır. Millî savunma bakımından önemli olması dolayısıyla, zorunlu lisans verilmesine ilişkin karar, entegre devre topografyasının bir veya birkaç işletme tarafından kullanılması ile sınırlandırılabilir.
Zorunlu lisans kapsamında sağlanan entegre devre topografyasının kullanımı, kapsam ve süre bakımından yetkili kılındığı amaçla sınırlı ve sadece iç piyasanın talebini karşılayacak nitelikte olmalıdır.
Söz konusu bu hak inhisarı değildir. Bu kullanım hakkının verilmesi hâlinde, entegre devre topografyası hakkı sahibine, gerçek değere esas kullanım bedeli ödenir. Kullanım bedeli Bakanlar Kurulunun verdiği yetkinin ekonomik değeri ve uygulandığı yerde rekabeti ortadan kaldırıcı uygulamaları telafi etme ihtiyacı göz önüne alınarak, yönetmelikte düzenlenecek esaslar çerçevesinde Enstitüce belirlenir. Kullanım bedelini kullanım hakkı sahibi öder.
Bakanlar Kurulu kararı ile üçüncü kişiye verilen kullanım hakkı devredilebilir. Ancak bu devrin yapılabilmesi için, işletmenin tümünün ya da sadece bu kullanımdan yararlanan kısmının devredilmesi gerekir. Taraflardan birinin talebi halinde devir, Enstitü tarafından Sicile kayıt edilir. Sicile kaydedilmeyen devir üçüncü kişilere karşı ileri sürülemez.
Kullanım hakkı sahibi, alt lisans veremez. Bu amaçla yapılan işlem geçersiz sayılır.
Zorunlu lisansın verilme kararına neden olan halin ortadan kalktığı ve yeniden gerçekleşmesinin mümkün bulunmadığı durumlarda, entegre devre topografyası hak sahibinin talebi, Enstitünün uygun görüşü ve Enstitünün bağlı olduğu Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca zorunlu lisansın iptaline karar verilebilir.
GEREKLİ BELGELER
Entegre devre topografyası tescil başvurusu için aşağıdaki dokümanların Türk Patent Enstitüsü’ne verilmesi gerekir.
• Başvuru dilekçesi,
• Entegre devrenin yerine getirdiği elektronik işlevleri açıklayan bilgiler ve entegre devre topografyasının kopyası ya da net çizimleri,
• Entegre devre topografyası ile ilgili özet bilgi,
• Başvuru ücretinin ödendiğini gösteren banka dekontu,
• Başvuru vekil ile yapılıyorsa vekaletname,
• Başvuru tüzel kişi adına yapılıyor ise imza sirküleri.
Başvuru dilekçesi, tescil edilmesi talep edilen entegre devre topografyasına ilişkin bilgiler ile başvuru sahibi ve devre topografyasının tasarımcısına ait bilgileri kapsayan dilekçedir. Dilekçede ayrıca tescile konu entegre devre topografyasının ilk ticarî kullanım tarihi veya böyle bir kullanımın gerçekleşmediğine dair beyan ve hak sahipliğinin ne şekilde elde edildiğinin beyanı yer alır.
Tescil edilmesi talep edilen entegre devre topografyasının çizimleri; entegre devrenin yerine getirdiği işlevleri tanımlayan bilgileri içeren ve yayın yoluyla çoğaltmaya uygun, sözkonusu entegre devre topografyasının kopya veya net çizimleridir. Tescil başvurusunda verilen edilen kopya veya çizimler entegre devre topografyasının tanımlanmasına yeterli ise entegre devrenin üretimi ile ilgili parçalara ait kopya veya çizimler ayrıca verilmeyebilir. Çizimler A4 normunda verilmelidir. Çizimler A4 formunda verilemiyor ise, büyük ölçekli olarak verilebilir. Bu çizimler, planlar veya fotoğraflar A4 boyutunda olacak şekilde katlanmış olmalıdır. Bu da mümkün olmaz ise çizimler rulo haline getirilerek verilir. Bu durumda ruloların ebatlarının 1,5 metreden uzun ve 15 santimetreden kalın olmaması gerekir.
Tescil başvurusu yapılan entegre devre topografyasının özetinde, topografyanın veya topografyayı içeren ürünlerin pazarda kullanılan isimlerine, entegre devre topografyasının piyasada olan diğer topografyalardan veya topografyayı içeren ürünlerden farklı yönlerine ve özelliklerine yer verilmesi gerekir. Özetin tercihen 100 kelime olması gerekir.
